Dieta wysokożelazowa
Dieta wysokożelazowa to taka, którą stosuje się w tych wszystkich sytuacjach, którym towarzyszy niedokrwistość. Jest ona zatem nieodliczonym sposobem odżywiania w stanach wyniszczenia, niedoborach białka lub po przebytych obfitych krwawieniach. Niedobory żelaza mogą pojawić się także w stanach fizjologicznych: w okresie ciąży, karmienia i u organizmów szybko rosnących. Efektem niedoboru żelaza może być ograniczenie tworzenia erytrocytów, a w konsekwencji niedokrwistość mikrocytarna. Może także wystąpić zmniejszenie tworzenia leukocytów i upośledzenie odporności, zarówno humoralnej, jak i komórkowej. Kolejną konsekwencją jest zaburzenie transportu elektronów w procesach oddychania tkankowego, zmniejszenie wydolności fizycznej i zaburzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego z upośledzeniem degradacji GABA oraz wytwarzania dopaminy na czele, a w konsekwencji pojawienie się zmian psychicznych i emocjonalnych. Wystąpić mogą także zaburzenia termoregulacji, hipotermii oraz obniżenie metabolizmu poprzez spadek stężenia hormonów tarczycy.
Wskazaniami do zastosowania diety bogatożelazowej są stany anemii spowodowane np. dietą wegetariańską, zespoły złego wchłaniania, przewlekłe biegunki, choroby pasożytnicze, skazy krwotoczne oraz choroby wątroby z upośledzeniem magazynowania.
Produktami wskazanymi w diecie bogatożelazowej są te wszystkie, które dostarczają żelazo hemowe występujące w mioglobinie i hemoglobinie. Żelazo w takiej postaci wchłanialne jest aż w 25%. Jego źródłem są mięso i przetwory, podroby, ryby oraz suplementy diety z żelazem pochodzenia zwierzęcego. Żelazo z produktów pochodzenia roślinnego wchłaniane jest tylko w 5%. Jego najbogatszym źródłem są morele, winogrona, porzeczki, pietruszka, szpinak, czosnek, kapusta, brukselka oraz rośliny strączkowe.
Niezwykle istotne w trakcie prowadzenia diety bogatożelazowej jest unikanie bądź celowe podawanie produktów, które modyfikują wchłanianie żelaza. Związkami zwiększającymi wchłanianie żelaza są witamina C (może zwiększyć wchłanianie 2—3-krotnie) oraz tzw. czynnik mięsny (prawdopodobnie cysteina). Natomiast wchłanianie żelaza zmniejszają kawa (o 40%), herbata (o 60%), czerwone wino (o 75%), związki wapnia, białko jaja kurzego, kazeina oraz białka roślin strączkowych. Istnieją także doniesienia o zmniejszaniu wchłaniania żelaza przez błonnik.
W przypadku niedoborów żelaza u niemowląt występuje konieczność stosowania wieloskładnikowych odżywek, gdyż wzbogacenie ich w samo żelazo nie wystarcza. W skład odżywek takich wchodzą dodatkowo inne składniki, niezbędne w hemopoezie: białka, witaminy (C, B6, B12, kwas foliowy) i mikroelementy (miedź i kobalt).